TẤT TẦN TẬT VỀ ĐẺ KHÔNG ĐAU

“Đẻ không đau” – phương pháp gây tê ngoài màng cứng (NMC) là kỹ thuật giảm đau hiệu quả nhất và phù hợp nhất cho bà mẹ và bé.
Cảm giác đau trong chuyển dạ ở mỗi sản phụ khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sinh lý, văn hóa hay tâm lý của họ. Cơn đau tăng dần lên trong quá trình chuyển dạ và đạt cường độ tối đa khi thai nhi di chuyển vào xương chậu của người mẹ. Đa số sản phụ (70%) cảm thấy đau dữ dội hoặc không thể chịu đựng nổi.
Để giảm đau, phương pháp gây tê NMC là kỹ thuật giảm đau hiệu quả nhất và phù hợp nhất cho bà mẹ và bé.
Tại khoa sanh của các bệnh viện, phương pháp “đẻ không đau” thường được tư vấn cho các sản phụ và hoàn toàn không bắt buộc. Kỹ thuật gây tê NMC trong “đẻ không đau” sẽ được thực hiện bởi một bác sĩ chuyên khoa Gây mê hồi sức. “Đẻ không đau” được thực hiện 24/24 giờ tại khoa sanh khi sản phụ có nhu cầu.
𝟏. 𝐆𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐧𝐠𝐨𝐚̀𝐢 𝐦𝐚̀𝐧𝐠 𝐜𝐮̛́𝐧𝐠 𝐥𝐚̀ 𝐠𝐢̀?
Nhằm giảm cảm giác đau do cơn co thắt tử cung trong chuyển dạ gây ra, bác sĩ Gây mê hồi sức sẽ đặt một ống thông rất nhỏ vào khoang ngoài màng cứng (NMC) ở cột sống lưng. Ống thông này sau đó được dán cố định bằng băng keo dọc theo lưng về phía vai của sản phụ.
Thuốc gây tê sẽ được truyền liên tục qua ống thông này để ngăn chặn sự dẫn truyền thần kinh, ngăn chặn cơn đau trong quá trình chuyển dạ.
𝟐. 𝐊𝐡𝐢 𝐧𝐚̀𝐨 𝐜𝐨́ 𝐭𝐡𝐞̂̉ 𝐭𝐡𝐮̛̣𝐜 𝐡𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐠𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐍𝐌𝐂 ?
Bác sĩ sản khoa hoặc Nữ hộ sinh là người quyết định thời điểm tốt nhất để thực hiện gây tê. Đa phần, gây tê NMC được thực hiện khi cổ tử cung mở từ 3 đến 8 cm, nhưng có thể được thực hiện sớm hơn nếu đau nhiều, hay trong một số trường hợp bệnh lý của mẹ.
Đôi khi “đẻ không đau” cũng được thực hiện khi cổ tử cung mở hơn 8 cm, miễn là em bé chưa xuống quá sâu trong khung chậu của mẹ.
𝟑. 𝐆𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐍𝐌𝐂 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐭𝐡𝐮̛̣𝐜 𝐡𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐧𝐡𝐮̛ 𝐭𝐡𝐞̂́ 𝐧𝐚̀𝐨?
• Bác sĩ Gây mê hồi sức thăm khám trước khi gây tê nhằm xác định những chống chỉ định thực hiện kỹ thuật này.
• Sản phụ phải bình tĩnh và giữ yên tư thế, để tạo thuận lợi cho công việc của bác sĩ Gây mê hồi sức và đặc biệt là giảm nguy cơ biến chứng.
• Sản phụ được hướng dẫn ngồi hoặc nằm nghiêng một bên. Bác sĩ Gây mê hồi sức thực hiện kỹ thuật tìm khoang ngoài màng cứng (giữa 2 đốt sống).
• Vùng lưng của sản phụ được sát trùng một cách cẩn thận và thực hiện gây tê tại chỗ với một cây kim rất nhỏ, nhằm làm cho bớt đau khi đâm kim tê NMC.
• Khi đã xác định được khoang NMC, bác sĩ Gây mê hồi sức sẽ đặt ống thông vào đó. Ống thông này sẽ được cố định dọc theo lưng.
• Thuốc tê sẽ được bơm qua ống thông vào khoang ngoài màng cứng, cơn đau sẽ giảm hẳn sau khoảng 5 – 10 phút.
𝟒. 𝐃𝐮𝐲 𝐭𝐫𝐢̀ 𝐠𝐢𝐚̉𝐦 đ𝐚𝐮 𝐍𝐌𝐂 𝐧𝐡𝐮̛ 𝐭𝐡𝐞̂́ 𝐧𝐚̀𝐨?
Tiêm một liều thuốc tê qua ống thông vào khoang NMC chỉ giảm đau trong khoảng 45 – 70 phút. Để duy trì tiếp tục giảm đau cho đến khi sanh xong, người ta có thể dùng 2 phương pháp:
• Truyền thuốc tê liên tục bằng một bơm tiêm tự động.
• Hoặc bằng một bơm tiêm đặc biệt: sản phụ sẽ bấm nút để bơm tiêm tự bơm một lượng thuốc tê khi sản phụ thấy đau (sản phụ chủ động điều khiển máy bơm để cắt cơn đau).
Với những sản phụ đã được làm “đẻ không đau”, nếu có chỉ định mổ lấy thai, họ sẽ được tiêm thuốc tê với liều lượng, nồng độ lớn hơn để mổ. Tác dụng của gây tê ngoài màng cứng sẽ mất đi sau đó 1 – 3 giờ (tùy liều thuốc) và sản phụ có thể về phòng nghỉ sau đó.
𝟓. 𝐊𝐡𝐨̂𝐧𝐠 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐭𝐡𝐮̛̣𝐜 𝐡𝐢𝐞̣̂𝐧 “đ𝐞̉ 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠 đ𝐚𝐮” 𝐭𝐫𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛̀𝐧𝐠 𝐡𝐨̛̣𝐩 𝐧𝐚̀𝐨 ?
• Sốt cao
• Nhiễm trùng tại vị trí tiêm ở lưng (mụn mủ, nhiễm trùng da, …)
• Rối loạn đông máu.
• Có bệnh lý về thần kinh, bệnh lý cột sống
• Trường hợp đang chảy máu hoặc trong trường hợp cấp cứu.
• Thoát vị đĩa đệm
• Đau thần kinh tọa, vẹo cột sống: cân nhắc tuỳ trường hợp.
𝟔. 𝐍𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐛𝐚̂́𝐭 𝐥𝐨̛̣𝐢 𝐯𝐚̀ 𝐭𝐚́𝐜 𝐝𝐮̣𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐮̣ 𝐠𝐢̀ 𝐤𝐡𝐢 𝐠𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐍𝐌𝐂?
Những bất lợi hay tác dụng phụ có thể xảy ra ngay khi sản phụ đã được theo dõi chặt chẽ và bác sĩ GMHS đã thực hiện mọi biện pháp phòng ngừa để tránh chúng.
• Sản phụ có thể cảm thấy một chút khó chịu tạm thời do giảm huyết áp. Đôi khi lạnh run, ngứa cũng có thể xảy ra. Sản phụ có thể cảm thấy tê chân, hai chân hơi nặng hoặc khó khăn khi nhấc chân lên.
• Sản phụ có thể cảm thấy khó khăn thoáng qua khi tiểu và có thể phải đặt ống thông tiểu.
Bác sĩ Gây mê hồi sức sẽ điều trị để giảm thiểu những bất lợi này
𝟕. 𝐍𝐠𝐮𝐲 𝐜𝐨̛ 𝐠𝐢̀ 𝐤𝐡𝐢 𝐠𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐧𝐠𝐨𝐚̀𝐢 𝐦𝐚̀𝐧𝐠 𝐜𝐮̛́𝐧𝐠?
• Nhức đầu sau gây tê NMC, nhưng rất hiếm:
Nhức đầu sau gây tê NMC thường là do thủng màng cứng, có thể gặp phải ở các trường hợp có khó khăn trong quá trình thực hiện thủ thuật. Nguy cơ này sẽ giảm nếu sản phụ bình tĩnh và giữ yên tư thế trong khi đặt ống thông.
Nếu nó xảy ra, một số phương pháp điều trị hiệu quả để làm dịu cơn đau hoặc để ngăn ngừa cơn đau đầu một cách nhanh chóng (nằm nghỉ ngơi, uống nước nhiều, truyền dịch, dùng thuốc giảm đau,…)
Nếu triệu chứng vẫn tồn tại, vá thủng màng cứng có thể được thực hiện bằng cách tiêm máu của chính sản phụ vào trong khoang ngoài màng cứng.
• Đau lưng:
Đây chính là điều lo lắng nhất của sản phụ cũng như người thân khi họ tìm hiểu về phương pháp “đẻ không đau”.
Về phương diện khoa học, không một nghiên cứu nào chỉ ra rằng đau lưng sau sanh là do gây tê NMC. Trên thực tế, 50% sản phụ không dùng phương pháp “đẻ không đau” khi đi sanh, vẫn gặp đau lưng sau sanh. Đau lưng sau sanh có thể do những nguyên nhân sau: sự biến đổi hình dạng cột sống khi mang thai, giãn dây chằng vùng cột sống lưng, tư thế không phù hợp trên bàn sanh do đau,… Tuy nhiên, nếu đau do gây tê ngoài màng cứng tại vị trí tiêm, nó sẽ tự hết trong 48 giờ.
• Biến chứng nhiễm trùng là rất hiếm (1/145.000).
• Liệt chân, là một tai biến nghiêm trọng thường là do không tôn trọng các chống chỉ định (1/500.000).
𝟖. 𝐆𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐍𝐌𝐂 𝐜𝐨́ 𝐠𝐚̂𝐲 𝐧𝐠𝐮𝐲 𝐡𝐢𝐞̂̉𝐦 𝐜𝐡𝐨 𝐛𝐞́ 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?
Hoàn toàn không! Thuốc tê sử dụng để gây tê NMC không gây nguy hiểm gì cho bé. Gây tê NMC chỉ ngăn chặn dẫn truyền thần kinh (cảm giác đau) ở bà mẹ, không gây độc cho bé. Huyết áp của mẹ phải được giữ ổn định và theo dõi thường xuyên, nếu cần có thể được điều chỉnh bằng thuốc.
𝟗. 𝐆𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐍𝐌𝐂 𝐜𝐨́ 𝐥𝐚̀𝐦 𝐭𝐡𝐚𝐲 đ𝐨̂̉𝐢 𝐪𝐮𝐚́ 𝐭𝐫𝐢̀𝐧𝐡 𝐜𝐡𝐮𝐲𝐞̂̉𝐧 𝐝𝐚̣, 𝐧𝐠𝐮𝐲 𝐜𝐨̛ 𝐬𝐚𝐧𝐡 𝐠𝐢𝐮́𝐩 𝐡𝐚𝐲 𝐧𝐠𝐮𝐲 𝐜𝐨̛ 𝐦𝐨̂̉ 𝐥𝐚̂́𝐲 𝐭𝐡𝐚𝐢 𝐡𝐚𝐲 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?
Gây tê NMC có thể làm kéo dài thời gian chuyển dạ hơn bình thường một ít và tăng nhẹ nguy cơ sanh giúp nhưng nó không làm tăng nguy cơ mổ lấy thai.
𝟏𝟎. 𝐂𝐨́ 𝐭𝐡𝐚̂́𝐭 𝐛𝐚̣𝐢 𝐤𝐡𝐢 𝐠𝐚̂𝐲 𝐭𝐞̂ 𝐧𝐠𝐨𝐚̀𝐢 𝐦𝐚̀𝐧𝐠 𝐜𝐮̛́𝐧𝐠 𝐡𝐚𝐲 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?
Thỉnh thoảng, dù cho người bác sĩ Gây mê hồi sức được huấn luyện tốt, thì gây tê NMC vẫn có thể không thực hiện được.
Ngay cả khi ống thông NMC đã được đặt đúng vị trí với thuốc tê được tiêm đủ liều, giảm đau cũng có thể không hoàn toàn (có thể chỉ giảm đau một bên hoặc không có giảm đau). Trong trường hợp này, bác sĩ GMHS có thể điều chỉnh cho phù hợp, nếu cần thiết, có thể thực hiện lại gây tê NMC.